بیماری پارکینسون یه اختلال عصبی است که از علائم آن لرزش در دست یا سایر اندام‌ها است. از راه‌های درمان پارکینسون فیزیوتراپی، دارو درمانی، عمل جراحی و رعایت توصیه‌های غذایی است.

پارکینسون چیست و چگونه درمان می‌شود؟

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که بر نحوه حرکت، صحبت و نوشتن فرد تاثیر می‌گذارد. علائم بیماری پارکینسون به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است بیماری با لرزش خفیف دست شروع شود.

افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دچار خشکی شده و نمی‌توانند مثل قبل به سرعت حرکت کنند که چنین حالتی را کند جنبی یا برادی کینزی می‌نامند. عضلات فرد مبتلا به پارکینسونیسم ضعیف شده و حالت وضعی فرد غیر‌طبیعی می‌گردد.

پارکینسون بیماری‌ای است که اغلب در سنین بالا به وجود می‌آید و به دلیل ایجاد لرزش در بدن به خصوص در دست‌ها و چانه، انجام کارهای عادی و رومزه را برای بیماران دشوار می‌سازد.

گرچه تاکنون درمان قطعی و کاملی برای پارکینسونیسم کشف نشده اما امروزه متخصصین مغز و اعصاب با تجویز داروهایی هم چون لوودوپا و تغییر رژیم غذایی و یا حتی جراحی در موارد حاد می‌توانند علائم این بیماری را تا حد زیادی کاهش داده و ادامه زندگی را برای بیماران مبتلا به پارکینسون راحت‌تر نمایند.

بیماری پارکینسون

علت بیماری پارکینسون چیست؟

علت بیماری پارکینسون در اثر از دست دادن سلول‌های عصبی (سلول‌های دوپامینرژیک) در قسمتی از مغز است که جسم سیاه نامیده می‌شود.

سلول‌های دوپامینرژیک مسئول تولید دوپامین هستند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که به انتقال پیام‌های کنترل کننده و هماهنگ کننده حرکات بدن از مغز کمک می‌کند. دوپامین به جسم سیاه و دیگر قسمت‌های مغز، جسم مخطط، اجازه برقراری ارتباط می‌دهد که این ارتباط باعث حرکت هماهنگ عضلات می‌شود.

دلایل و عوامل ایجاد بیماری پارکینسون

برخی از دلایل به وجود آمدن پارکینسون عبارتند از:

1. سن
2. ژنتیک
3. جنسیت
4. قرارگیری در معرض مواد سمی
5. برخی از داروها

سن

با افزایش سن، احتمال ابتلا به پارکینسونیسم بیشتر می‌شود. اگرچه جوانان نیز ممکن است به پارکینسون مبتلا شوند، اما احتمال آن کم است.

ژنتیک

اگراقوام نزدیک فرد( پدر، مادر، خواهر، برادر) مبتلا به پارکینسون باشند، آن فرد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به پارکینسونیسم قرار دارد.

جنسیت

مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به پارکینسون قرار دارند.

قرارگیری در معرض مواد سمی

افرادی که در معرض مواد شیمیایی مانند مونوکسید کربن، مواد سمی علف کش و مواد آفت کش قرار دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به پارکینسونیسم قرار دارند.

برخی از داروها

مانند آنتی بیوتیک‌هایی که برای درمان پارانویا (جنون) و اسکیزوفرنی شدید مصرف می‌شوند ممکن است باعث ایجاد پارکینسون شوند.

علائم بیماری پارکینسون در مردان و زنان

علائم بیماری پارکینسون با توجه به هر بیمار و قسمت خاصی که آسیب دیده، متفاوت است. همچنین، بیماران به نحو متفاوتی به درمان پاسخ می‌دهند و شدت علائم نیز در بیماران متفاوت است. در برخی بیماران اولین علامت لرزش است در حالی که در برخی دیگر لرزش وجود ندارد، اما مشکل حفظ تعادل دارند. بیماری در برخی از افراد به آرامی و در برخی دیگر به سرعت پیشرفت می‌کند.

علائم اولیه شروع بیماری پارکینسون

چهار نشانه و علائم شایع بیماری پارکینسون که علائم اولیه فیزیکی می‌نامند، عبارتند از:

1. کندی حرکات (برادی کینزی)
2. لرزش: لرزش ابتدا از یک دست شروع می‌شود، مثل حرکت شست یا انگشت سبابه به جلو و عقب
3. خشکی عضلات یا سفتی عضلانی یا ریجیدیتی
4. عدم تعادل وضعی

علائم حرکتی ثانویه پارکینسون

علائم ثانویه بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:

1. خمیدگی به جلو
2. گرفتگی عضلات
3. آبریزش از دهان
4. خستگی
5. دست خط بسیار ریز و میکروگرافیک
6. مشکل در حرکات ظریف دست (حرکات ظریف انگشت‌ها)
7. مشکل در هماهنگی حرکتی
8. حرکات غیر ارادی و انقباض عضلانی طولانی (اختلال تونوس)
9. از دست دادن حالت چهره
10. اختلال جنسی
11. مشکل گفتاری
12. مشکل بلع
13. عدم حرکت دست‌ها در هنگام راه رفتن

علائم پارکینسونیسم

سایر نشانه های بیماری پارکینسون چیست؟

دیگر نشانه های بیماری پارکینسون عبارتند از:

1. جنون
2. مشکل خواب
3. یبوست
4. افسردگی
5. مشکل بلع
6. احساس خستگی، کوفتگی و کاهش انرژی
7. پارستزی یا احساس سوزش، خارش و بی‌حسی پوست (احساس مور مور در اثر خواب‌رفتگی)
8. کاهش حس درد
9. کاهش حس بویایی
10. بی اختیاری ادرار (ضعف مثانه)
11. نگهداری ادرار (عدم توانایی در تخلیه ادرار)

چگونگی تشخیص پارکینسون

متخصص مغز و اعصاب از آزمایش‌های زیر برای تشخیص پارکینسون استفاده می‌کند:

1. آزمایش خون
2. ام آر آی یا سی تی اسکن
3. توموگرافی تابش پوزیترون

آزمایش خون

آزمایش خون معمولا برای اطمینان از عدم وجود مشکلاتی مانند تغییر سطح هورمون‌های تیروئید یا آسیب کبد انجام می‌شود.

ام آر آی یا سی تی اسکن

ام آر آی یا سی تی اسکن برای بررسی علائم سکته یا تومور مغزی انجام می‌شوند. اگر مشکل سکته یا تومور مغزی وجود نداشته باشد، نتیجه ام آر آی یا سی تی اسکن طبیعی خواهد بود.

تشخیص پارکینسون با ام ار ای و سی تی اسکن

توموگرافی تابش پوزیترون

این روش تصویربرداری می‌تواند نشان‌دهنده سطح پائین دوپامین در مغز باشد. توموگرافی تابش پوزیترون پر هزینه بوده و در تمام بیمارستان‌ها انجام نمی‌شود، و گاهی اصلا نیاز به انجام این کار نیست.

توموگرافی تابش پوزیترون یک روش تصویربرداری کاملا تخصصی است که از مواد رادیو اکتیو برای ایجاد تصاویر رنگی سه بعدی از مواد موجود در بدن استفاده می‌کند. با انجام توموگرافی تابش پوزیترون، اطلاعاتی از شیمی بدن بیمار به دست می‌آید که با دیگر روش‌های تصویر برداری نمی‌توان چنین اطلاعاتی را به دست آورد.

از چهار مورد اصلی، دو مورد باید وجود داشته باشد تا پزشک وجود بیماری پارکینسون را تائید کند. این دو مورد باید در یک بازه زمانی مشخص موجود بوده باشند.

چهار نشانه اصلی عبارتند از:

1. لرزش
2. برادی کینزی یا کندی حرکات
3. خشکی دست‌ها، پاها یا بالاتنه
4. بی ثباتی وضعی یا مشکل در حفظ تعادل و سقوط احتمالی

درمان بیماری پارکینسون چیست؟

امروزه هیچ درمانی برای پارکینسونیسم وجود ندارد، اما روش‌هایی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی وجود دارند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

1. فیزیوتراپی
2. توصیه‌های غذایی
3. دارو
4. عمل جراحی تحریک عمقی مغز

درمان قطعی بیماری پارکینسون

درمان حمایتگرانه

روش‌هایی برای درمان وجود دارند که زندگی با وجود پارکینسون را راحت‌تر کرده و کمک می‌کنند بیمار بهتر بتواند با علائم بیماری کنار آید.

فیزیوتراپی برای پارکینسون

متخصص فیزیوتراپی با بیمار کار می‌کند تا با ورزش و حرکت، خشکی عضلات و درد مفاصل را کاهش دهد. متخصص فیزیوتراپی سعی می‌کند حرکت را برای بیمار آسان‌تر کرده و انعطاف‌پذیری و توانایی راه رفتن بیمار را افزایش دهد. همچنین متخصص فیزیوتراپی سعی می‌کند بیمار را در وزن مناسب نگه داشته و به او توان مدیریت بدهد.

توصیه‌های غذایی

تغییر رژیم غذایی می‌تواند باعث بهبود علائم در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون شود. تغییرات رژیم غذایی عبارتند از:

1. افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی و نوشیدن مایعات کافی برای جلوگیری از ابتلا به یبوست
2. افزایش مقدار نمک در غذا و داشتن وعده‌های غذایی کم حجم و مکرر به منظور جلوگیری از ایجاد مشکلاتی مانند فشار خون پایین، یا احساس گیجی در هنگام بلند شدن سریع
3. تغییر رژیم غذایی برای اجتناب از کاهش وزن ناخواسته

اگر تیم درمان تشخیص دهند که رژیم غذایی بیمار باید تغییر داده شود، بیمار باید برای دریافت رژیم غذایی و توصیه‌های مناسب به یک متخصص تغذیه مراجعه کند.

دارو درمانی پارکینسون

دارو درمانی پارکینسون برای بهبود علائم اصلی بیماری مانند لرزش و اختلالات حرکتی استفاده می‌شود. برخی از این داروها عبارتند از:

1. لوودوپا
2. آگونیست‌های دوپامین
3. مهار کننده‌های مونوآمین اکسید از B
4. مهار کننده‌های کومت

لوودوپا

اکثر بیماران مبتلا به پارکینسون، نهایتا به دارویی به نام لوودوپا نیاز خواهند داشت. لوودوپا توسط سلول‌های عصبی مغز جذب شده و تبدیل به ماده‌ای به نام دوپامین می‌شود. دوپامین برای انتقال پیام‌ها بین مغز و اعصاب کنترل کننده حرکات استفاده می‌شود. معمولا افزایش سطح دوپامین، با استفاده از داروی لوودوپا، باعث بهبود اختلالات حرکتی می‌شود.

آگونیست‌های دوپامین

آگونیست‌های دوپامین جایگزینی برای دوپامین موجود در مغز هستند و تاثیری مشابه لوودوپا اما ضعیف‌تر از لوودوپا دارند. آگونیست‌های دوپامین کمتر از لووپادو تجویز می‌شوند.

مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز B

مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز B، مانند سلژیلین و رازاگیلین، جایگزین‌های دیگری برای لوودوپا برای درمان دارویی پارکینسون در مراحل اولیه هستند. مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز B باعث خنثی کردن آنزیم یا ماده مغزی تجزیه کننده‌ی دوپامین شده (مونوآمین اکسیداز B) و سطح دوپامین را افزایش می‌دهد.

سلژیلین و رازاگیلین علائم بیماری پارکینسونیسم را بهبود می‌بخشند، هرچند اثر انها در مقایسه با لوودوپا ناچیز است. می‌توان همراه با آگونیست‌های دوپامین یا لوودوچا، از سلژیلین و رازاگیلین نیز استفاده کرد.

مهار کننده‌های کومت

مهار کننده‌های کومت (COMT) برای افرادی تجویز می‌شوند که در مراحل نهایی بیماری پارکینسون قرار دارند. این مهار کننده‌ها از تجزیه لوودوپا توسط آنزیم COMT جلوگیری می‌کنند.

عمل جراحی تحریک عمقی مغز برای پارکینسون

اکثر افراد مبتلا به پارکینسون با دارو درمان می شوند، و در برخی موارد از یک روش درمانی به نام تحریک عمقی مغز نیز استفاده می‌شود.

در عمل جراحی تحریک عمقی مغز یک تولید کننده پالس که شبیه دستگاه تولید کننده ضربان قلب است را از راه جراحی در دیواره قفسه سینه قرار می‌دهند. تولید کننده پالس به دو سیم ظریف که زیر پوست قرار دارد و در قسمت‌های مشخصی از مغز قرار داده شده، متصل است.

یک جریان الکتریکی کم توسط تولید کننده پالس، تولید می‌شود و سپس از طریق سیم، جریان پیدا کرده و قسمتی از مغز که تحت تاثیر بیماری پارکینسون قرار گرفته را تحریک می‌کند. هرچند جراحی نمی‌تواند بیماری پارکینسونیسم را درمان کند، اما در برخی موارد علائم بیماری را کاهش می‌دهد.